Podobnie jak w realnym lotnictwie, w sieci Vatsim występują wszystkie instancje kontroli ruchu powietrznego, zwanej ATC (ang. Air Traffic Control). Podobieństw do reala jest więcej:
- każda z instancji posiada określone kompetencje i zakres działania ściśle ograniczony odpowiednimi przepisami,
- każdy kontroler przechodzi specjalistyczny kurs zakończony egzaminem teoretycznym i praktycznym,
- każdy kontroler pracuje w oparciu o techniki i wiedzę stosowaną w realu.
Mimo wszystko są różnice - podstawową jest to, że na Vatsim nie ma mowy o kontroli 24h/dobę oraz to, że pełną kontrolę, z wszystkimi instancjami spotkamy niezwykle rzadko. Jak by na to nie patrzeć - sympatyków symulowania lotów jest znacznie więcej niż mających predyspozycje i odpowiednią wiedzę, by te loty kontrolować.
Głównym zadaniem ATC jest separowanie statków powietrznych tak, by zapewnić swobodny i bezpieczny ich przepływ przez różne segmenty przestrzeni powietrznej.
Poniżej przegląd ATC spotykanych w sieci Vatsim wraz z krótkim zarysem kompetencji.
DELIVERY
(skrót - DEL, np. EPWA_DEL)
Ta jednostka jest w hierarchii ATC najniżej, więc jeżeli na lotnisku naszego startu jest zalogowana, do niej, jako do pierwszej kierujemy swoje słowa. Jej głównym zadaniem jest sprawdzenie naszego zgłoszonego planu lotu i wydanie zgody na lot, o ile plan jest poprawny. Kontroler z tej pozycji nie pokieruje naszym kołowaniem czy nie wyda pozwolenia na start - to nie jego "rewir".
GROUND
(skrót - GND, np. EPWA_GND)
Przejmuje obowiązki DEL, gdy DELIVERY jest nieobecny. Podobna zasada dotyczy również kolejnych pozycji - w razie nieobecności niższej, wyższa przejmuje jej obowiązki. Nie ma to odzwierciedlenia w realu, gdzie pozycje są zawsze obsadzone (niektóre tylko w godzinach pracy lotniska).
Ten kontroler kieruje ruchem statków powietrznych po drogach kołowania (ang. taxiway, skrót TWY) lotniska. W zakres jego kompetencji wchodzi zgoda na uruchomienie silników czy wypychanie ze stanowiska, aż do kołowania do punktu zatrzymania przed pasem. Jest dodatkową parą oczu dla załogi, która widzi tylko wąski wycinek tego, co dzieje się wokół jej maszyny. Kontroler ten będzie oczekiwał, że masz zainstalowaną aktualną scenerię oraz znasz mapy części naziemnej lotniska, na którym się znajdujesz.
TOWER
(skrót - TWR, np. EPWA_TWR)
Osoba na tym stanowisku kontroluje ruch samolotów na pasach startowych oraz w ściśle określonej przestrzeni wokół lotniska, zwanej CTR (strefa kontrolowana lotniska). Wydaje pilotom zgody na start oraz lądowanie, zapewnia nakazane przepisami separacje między statkami powietrznymi. Strefa CTR danego lotniska jest ściśle określona i opublikowana na mapach.
DIRECTOR
(skrót - APP, np. EPWA_F_APP, EPKK_F_APP)
Zwany potocznie dyrektorem, zajmuje się samolotami w wąskim sektorze podejścia do lądowania; układa statki powietrzne jeden za drugim w minimalnych odstępach, aby jak najwydajniej wykorzystać pas startowy. W praktyce powoływany w przypadku dużego natężenia ruchu, jako pomoc dla podstawowej jednostki zbliżania - APP. Na Vatsim spotykany głównie podczas zlotów.
APPROACH
(skrót - APP, np. EPGD_APP, ale już w Warszawie mamy EPWA_N_APP lub EPWA_S_APP - N i S oznaczają północny i południowy sektor zbliżania)
Kontroler zbliżania, separuje od siebie statki odlatujące, przelatujące i przylatujące przez jego przestrzeń; jest też odpowiedzialny za wektorowanie (naprowadzenie na odpowiedni kurs) samolotów do podejścia końcowego w odpowiedniej kolejce. APP będzie oczekiwało, że znasz i potrafisz wykonać procedury dolotowe do danego pasa, lub w razie potrzeby umiesz polecieć z zadanym kursem i prędkością.
RADAR/CENTER
(skrót - CTR, np. EPWW_N_CTR, EPWW_S_CTR - desygnatory jak wyżej - N, S, W, E)
Kontroler na tym stanowisku ma pod sobą obszar działania, obejmujący całą kontrolowaną przestrzeń powietrzną nad danym krajem, z wyłączeniem TMA i CTR, w Polsce od FL95 do FL460; pod jego kontrolą znajdują się wszystkie samoloty przelatujące nad terytorium kraju, a także lądujące i startujące z lotnisk pod jego przestrzenią powietrzną. Kontrola CTR z uwzględnieniem podziału na strefy N, S, W,E spotykana jest w realiach Vatsim podczas zlotów, zaś "na co dzień", gdy dostępny jest jeden kontroler na tym stanowisku - występuje pod znakiem EPWW_S_CTR z częstotliwością 134.92 MHz.
RADAR/CENTER
(skrót - CTR, np. EPWW_I_CTR - Warszawa Informacja)
Warszawa informacja - specyficzna jednostka, zapewniająca służbę informacji powietrznej w przestrzeni niekontrolowanej FIR (ang. flight information region, obszar kontrolowany danego kraju, może być jeden lub kilka, w zależności o wielkości terytorium danego raju ) Warszawa, która rozciąga się nad terytorium polski do FL95, z wyłączeniem przestrzeni CTR i TMA.
PODSTAWOWA ZASADA NA VATSIM!
Jeśli na lotnisku zalogowanych jest kilku kontrolerów, zawsze wybieramy tego "od dołu", czyli położonego najniżej w hierarchii, zgodnie ze schematem przedstawionym powyżej.
Przykład 1
Lotnisko Warszawa Okęcie, lot do Gdańska.
Dostępna ATC: EPWW_S_CTR, EPWA_N_APP, EPWA_GND.
Kolejność prawidłowa: po zgodę zgłaszamy się do EPWA_GND, ta nas przekaże po kołowaniu do EPWA_N_APP, a ta po opuszczeniu TMA do EPWW_S_CTR. Radar będzie także obsługiwał nasze podejście do lądowania w Gdańsku i ruch na tamtejszej płycie, bo nie ma aktualnie zalogowanego kontrolera EPGD_APP czy TWR.
Przykład 2
Lotnisko Szczecin Goleniów, lot do Warszawy.
Dostępna ATC: EPWA_N_APP, EPWA_TWR.
Kolejność prawidłowa: po zgodę nigdzie się nie zgłaszamy, Okęcie nie może kontrolować Goleniowa, bo to nie jego teren, lot rozpoczynamy na częstotliwości standardowej UNICOM 122.80. Przy przekroczeniu granic (lub tuż przed) TMA Warszawa przez jeden z aktualnych punktów wlotowych kontaktujemy się z EPWA_N_APP, które wyda odpowiednie instrukcje zbliżania i w odpowiednim momencie (przeważnie po zgłoszeniu stabilizacji) przekaże nas do EPWA_TWR, która wyda zgodę na lądowanie i dalej na kołowanie, bo nie ma niższej instancji ATC zalogowanej w tym czasie.
Koniecznie należy zapoznać się z kształtem FIR WARSZAWA oraz spisem dostępnych w naszym FIR instancji ATC - TUTAJ.
To bardzo ważne, by zachować odpowiednią kolejność, bo całą tę hierarchię wprowadzono po to, by skomplikowany i wzrastający ruch powietrzny usprawnić i zwiększyć poziom bezpieczeństwa.